OCHRONA NIELETNICH
Kościół ustami św. Jana Pawła II przypomina, iż nikt nie może milczeć ani pozostawać obojętny, kiedy niewinne dzieci cierpią, są spychane na margines i rani się ich ludzką godność. Dzieci bowiem i młodzież jako najcenniejszy skarb rodziny ludzkiej, przyszłość i nadzieja ludzkości są skarbem, który zarazem jest kruchy i delikatny. Papież przypominając, że wszyscy mamy obowiązek chronić te kruche istoty, bronić ich i wychowywać z szacunkiem i miłością, dodał: wszelkie działania w zakresie ochrony dzieci i młodzieży, jeżeli mają być skuteczne, muszą być podyktowane owym należytym poszanowaniem ich podstawowych praw, co trafnie wyraża znana maksyma (...) «największy szacunek należy się dziecku» (...) Ponadto Jezus w Ewangelii wskazuje nam dzieci jako «wzór» życiowy i stanowczo potępia tych, którzy ich nie szanują.
Otaczając duszpasterską troską dzieci i młodzież odkrywamy niekiedy, iż – jak wskazał święty Papież – wiele dzieci w naszych czasach w różnych częściach świata cierpi i podlega wielorakim zagrożeniom. Cierpią głód i nędzę, umierają z powodu chorób i niedożywienia, padają ofiarą wojen, bywają porzucane przez rodziców, skazywane na bezdomność, pozbawione ciepła własnej rodziny, ulegają rozmaitym formom gwałtu i przemocy ze strony dorosłych. Czy można przejść obojętnie wobec cierpienia tylu dzieci, zwłaszcza gdy jest to cierpienie w jakiś sposób zawinione przez dorosłych?
Ostatnie dziesięciolecia pokazują, że krzywda, jakiej doznały dzieci, została dokonana także przez niektórych ludzi instytucjonalnie należących do Kościoła. To szczególnie ciężki grzech, gdy ktoś, kto ma pomagać ludziom w drodze do Boga, komu na tej drodze powierza się dziecko, zamiast prowadzić je do poznania Boga, molestuje je i od Boga odwodzi zauważa Papież senior Benedykt XVI.
Szczególnie godne potępienia są nadużycia seksualne wobec dzieci. Kościół uznaje te nadużycia za czyny grzeszne i zbrodnicze i podejmuje wysiłki, aby zagwarantować dzieciom ochronę przed podobnymi zbrodniami w przyszłości.
Biorąc to wszystko pod uwagę, w oparciu o dokumenty Prawa Rzeczpospolitej Polskiej i Kościoła Powszechnego ustanawia się zasady pn. Ochrona nieletnich, które mają charakter informacyjny, profilaktyczny, wychowawczy oraz wprowadzają zasady postępowania w sprawach, które są poruszone w tym dokumencie.
1. ZASADY BEZPIECZNYCH RELACJI PERSONEL – DZIECKO
We wszystkich dziełach prowadzonych przez Franciszkański Ośrodek Reintegracji OIKOS [dalej: OIKOS] postępujemy według wartości i nauki Kościoła Katolickiego, szanując godność osoby ludzkiej. Zawsze tworzymy i podtrzymujemy środowisko, które minimalizuje prawdopodobieństwo wystąpienia jakichkolwiek form przemocy lub wykorzystania dzieci. Naczelną zasadą wszystkich czynności jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie.
Traktujemy dziecko z szacunkiem oraz uwzględniamy jego godność i potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy wobec dziecka w jakiejkolwiek formie. Personel realizując te cele, działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych placówki oraz swoich kompetencji. Zasady
bezpiecznych relacji personelu z dziećmi obowiązują wszystkich pracowników, współpracowników, stażystów i wolontariuszy, a także każdą dorosłą osobę mającą kontakt z dziećmi znajdującymi się pod opieką placówki, jeśli kontakt ten odbywa się za zgodą dyrekcji placówki i/lub na jej terenie.
Znajomość i zaakceptowanie zasad są potwierdzone podpisaniem oświadczenia (Załącznik 1). Każda osoba zatrudniona w ośrodku została sprawdzona, zgodnie z wymogami prawa, pod kątem braku przeciwwskazań do kontaktu z dziećmi, przedstawiając zaświadczenia o niekaralności za przestępstwa na tle seksualnym oraz zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego bez względu czy jest pracownikiem ośrodka w oparciu o umowę o pracę, umowę cywilnoprawną, wolontariat, staż albo na innej podstawie.
1. Relacje personelu z dziećmi
Jesteś zobowiązany/a do utrzymywania profesjonalnej relacji z dziećmi i każdorazowego rozważenia, czy Twoja reakcja, komunikat bądź działanie wobec dziecka są adekwatne do sytuacji, bezpieczne, uzasadnione i sprawiedliwe wobec innych dzieci. Działaj w sposób otwarty i przejrzysty dla innych, aby zminimalizować ryzyko błędnej interpretacji Twojego zachowania.
1.2. Komunikacja z dziećmi
W komunikacji z dziećmi:
1) zachowuj cierpliwość i szacunek;
2) słuchaj uważnie dzieci i udzielaj im odpowiedzi adekwatnych do ich wieku i danej sytuacji;
3) nie zawstydzaj, nie upokarzaj, nie lekceważ, nie obrażaj dziecka. Nie krzycz na dziecko w sytuacji innej niż wynikająca z jego bezpieczeństwa lub innych dzieci;
4) nie ujawniaj informacji wrażliwych dotyczących dziecka wobec osób nieuprawnionych, w tym wobec innych dzieci (wizerunek dziecka, informacje o jego sytuacji rodzinnej, ekonomicznej, medycznej, opiekuńczej i prawnej);
5) podejmując decyzje dotyczące dziecka, poinformuj je o tym i staraj się brać pod uwagę jego oczekiwania;
6) szanuj prawo dziecka do prywatności. Jeśli konieczne jest odstąpienie od zasady poufności, aby chronić dziecko, wyjaśnij mu to najszybciej jak to możliwe;
7) zadbaj o to, aby być w zasięgu wzroku lub słuchu innych członków personelu, kiedy prowadzisz aktywności z dziećmi. W wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach, kiedy musisz zostać z dzieckiem sam na sam, zawsze powiadom o tym inne osoby z personelu oraz poinformuj, w którym dokładnie miejscu będziesz przebywać z dzieckiem;
8) nie zachowuj się w obecności dzieci w sposób niestosowny. Nie używaj wulgarnych słów, gestów i żartów, nie czyń obraźliwych uwag, nie nawiązuj w wypowiedziach do aktywności bądź atrakcyjności seksualnej oraz nie wykorzystuj wobec dziecka relacji władzy lub przewagi fizycznej (zastraszanie, przymuszanie, groźby);
9) zapewnij dzieci, że jeśli czują się niekomfortowo w jakiejś sytuacji, wobec konkretnego zachowania czy słów, mogą o tym powiedzieć Tobie lub wskazanej osobie odpowiedzialnej za procedurę interwencji i mogą oczekiwać odpowiedniej reakcji i/lub pomocy.
1.3. Działania z dziećmi
W kontaktach z dziećmi:
1) doceniaj i szanuj wkład dzieci w podejmowane działania, aktywnie je angażuj i traktuj równo bez względu na ich płeć, orientację seksualną, sprawność/niepełnosprawność, status społeczny, etniczny, kulturowy, religijny i światopogląd;
2) unikaj faworyzowania dzieci;
3) nie nawiązuj z dzieckiem jakichkolwiek relacji romantycznych lub seksualnych ani nie składaj mu propozycji o nieodpowiednim charakterze. Obejmuje to także seksualne komentarze, żarty, gesty oraz udostępnianie dzieciom treści erotycznych i pornograficznych bez względu na ich formę;
4) nie utrwalaj wizerunku dziecka (filmowanie, nagrywanie głosu, fotografowanie) dla potrzeb prywatnych. Dotyczy to także umożliwienia osobom trzecim utrwalenia wizerunków dzieci, jeśli dyrekcja placówki nie została o tym poinformowana, nie wyraziła na to zgody i nie uzyskała zgód rodziców/opiekunów prawnych oraz samych dzieci;
5) nie proponuj dzieciom alkoholu, wyrobów tytoniowych ani nielegalnych substancji, jak również nie używaj ich w obecności dzieci;
6) nie przyjmuj pieniędzy ani prezentów od dziecka, ani rodziców/opiekunów prawnych dziecka. Nie wchodź w relacje jakiejkolwiek zależności wobec dziecka lub rodziców/opiekunów dziecka, które mogłyby prowadzić do oskarżeń o nierówne traktowanie bądź czerpanie korzyści majątkowych i innych;
7) wszystkie ryzykowne sytuacje, które obejmują zauroczenie dziecka przez członka personelu lub członka personelu przez dziecko, muszą być raportowane dyrekcji;
8) jeśli jesteś ich świadkiem, reaguj stanowczo, ale z wyczuciem, aby zachować godność osób zainteresowanych.
1.4. Kontakt fizyczny z dziećmi
Żadne przemocowe działanie wobec dziecka jest niedopuszczalne. Istnieją jednak sytuacje, w których fizyczny kontakt z dzieckiem może być stosowny i spełnia zasady bezpiecznego kontaktu: jest odpowiedzią na potrzeby dziecka w danym momencie, uwzględnia jego wiek, etap rozwoju, płeć, kontekst kulturowy i sytuacyjny. Nie można jednak wyznaczyć uniwersalnej stosowności każdego takiego kontaktu fizycznego, ponieważ zachowanie odpowiednie wobec jednego dziecka może być nieodpowiednie wobec innego. Kieruj się zawsze swoim profesjonalnym osądem, słuchając, obserwując i odnotowując reakcję dziecka, pytając je o zgodę na kontakt fizyczny (np. przytulenie) i zachowując świadomość, że nawet przy Twoich dobrych intencjach taki kontakt może
być błędnie zinterpretowany przez dziecko lub osoby trzecie.
Pamiętaj, że:
1) nie wolno bić, szturchać, popychać ani w jakikolwiek sposób naruszać integralności fizycznej dziecka;
2) nie wolno dotykać dziecka w sposób, który może być uznany za nieprzyzwoity lub niestosowny;
3) zawsze należy umieć wyjaśnić swoje działania;
4) nie należy angażować się w brutalne zabawy fizyczne oraz w aktywności, które przekraczają intymną sferę dziecka;
5) należy zachować szczególną ostrożność wobec dzieci, które doświadczyły krzywdzenia, w tym seksualnego, fizycznego bądź zaniedbania. Takie doświadczenia mogą czasem sprawić, że dziecko będzie dążyć do nawiązania niestosownych bądź nieadekwatnych fizycznych kontaktów z dorosłymi. W takich sytuacjach należy reagować z wyczuciem, ale stanowczo, i pomóc dziecku zrozumieć znaczenie osobistych granic;
6) kontakt fizyczny z dzieckiem nigdy nie może być niejawny bądź ukrywany, wiązać się z jakąkolwiek gratyfikacją ani wynikać z relacji władzy. Jeśli będziesz świadkiem jakiegokolwiek z wyżej opisanych zachowań i/lub sytuacji ze strony innych dorosłych lub dzieci, zawsze poinformuj o tym osobę odpowiedzialną i/lub postąp zgodnie z obowiązującą procedurą interwencji;
7) w sytuacjach wymagających czynności pielęgnacyjnych i higienicznych wobec dziecka należy unikać innego niż niezbędny kontaktu fizycznego z dzieckiem. Dotyczy to zwłaszcza pomagania dziecku w ubieraniu i rozbieraniu, jedzeniu, myciu, przewijaniu i korzystaniu z toalety. Należy zadbać o to, aby w każdej z czynności pielęgnacyjnych i higienicznych asystowała inna osoba dorosła. Jeśli pielęgnacja i opieka higieniczna nad dziećmi należą do Twoich obowiązków, zostaniesz przeszkolony w tym kierunku;
8) podczas dłuższych niż jednodniowe wyjazdów i wycieczek niedopuszczalne jest spanie z dzieckiem w jednym łóżku.
1.5. Kontakty poza godzinami pracy
Co do zasady kontakt z dziećmi powinien odbywać się wyłącznie w godzinach pracy i dotyczyć celów mieszczących się w zakresie Twoich obowiązków.
1) Nie wolno zapraszać dzieci do swojego miejsca zamieszkania. Kontakty poprzez prywatne kanały komunikacji są możliwe tylko wtedy, kiedy nie ma komunikatora służbowego (prywatny telefon, e-mail, komunikatory, profile w mediach społecznościowych).
2) Jeśli zachodzi taka konieczność, właściwą formą komunikacji z dziećmi i ich rodzicami/opiekunami poza godzinami pracy są kanały służbowe (e-mail, telefon służbowy).
3) Jeśli zachodzi konieczność spotkania z dziećmi poza godzinami pracy, należy o tym poinformować dyrektora.
4) Utrzymywanie relacji towarzyskich lub rodzinnych (jeśli dzieci i rodzice/opiekunowie dzieci są osobami bliskimi wobec członka personelu) wymaga zachowania poufności wszystkich informacji dotyczących innych dzieci, ich rodziców/ opiekunów.
1.6. Bezpieczeństwo online
1) Należy mieć świadomość cyfrowych zagrożeń i ryzyka wynikającego z rejestrowania prywatnej aktywności w sieci przez aplikacje i algorytmy, ale także własne działania w Internecie. Dotyczy to lajkowania określonych stron, korzystania z aplikacji randkowych, na których można spotkać podopiecznych, obserwowania określonych osób/stron w mediach społecznościowych i ustawień prywatności kont, z których się korzysta. Jeśli profil pracownika placówki jest publicznie dostępny, dzieci i ich rodzice/opiekunowie będą mieć wgląd w jego cyfrową aktywność.
2) Nie wolno nawiązywać kontaktów z dziećmi znajdującymi się pod opieką placówki poprzez przyjmowanie bądź wysyłanie zaproszeń w mediach społecznościowych.
3) W trakcie zajęć czy innych aktywności prowadzonych przez placówkę osobiste urządzenia elektroniczne powinny być wyłączone lub wyciszone, jeżeli są dostępne urządzenia służbowe.
2. ZASADY BEZPIECZNEJ REKRUTACJI PERSONELU
• Przed zatrudnieniem danej osoby w placówce OIKOS lub nawiązaniem współpracy w innej formie i powierzeniem jej obowiązków/działań polegających na pracy z dzieckiem, ustalono kwalifikacje tej osoby oraz podjęto działania w celu ustalenia, czy posiada ona kompetencje do pracy z dzieckiem w zakresie podejmowanych działań ażeby wykluczyć ryzyko wystąpienia z jej strony zagrożenia dla dobra dzieci i zagrożenia jego bezpieczeństwa.
• W trakcie rekrutacji należy uzyskano od kandydata/kandydatki:
• dane osobowe, takie jak: imię (imiona) i nazwisko, datę urodzenia, dane kontaktowe, potwierdzone sprawdzeniem dokumentu tożsamości;
• informacje dotyczące: wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, przebiegu dotychczasowego zatrudnienia (nie dotyczy opiekunów dzieci wykonujących działania na rzecz placówki wynikające z przyjętego ogólnie ich zaangażowania w życie placówki).
• W celu uzyskania dodatkowych informacji placówka może wystąpić do kandydata/kandydatki o przedstawienie referencji z poprzednich miejsc zatrudnienia (od poprzedniego pracodawcy) lub wskazanie kontaktu w celu pozyskania referencji. Nieprzedłożenie ww. dokumentu nie może wywoływać negatywnych konsekwencji dla kandydata/kandydatki.
• Przed nawiązaniem współpracy z daną osobą placówka ma obowiązek sprawdziła, czy osoba ta figuruje w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym. Wydruk z Rejestru należy przechowywać w aktach osobowych członka personelu lub w innej
dokumentacji dotyczącej personelu.
• Osoba, o której mowa wyżej, przedkłada pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. 2023 poz. 172 oraz z 2022 poz. 2600) lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego.
• Osoba, o której mowa wyżej, posiadająca obywatelstwo innego państwa niż Rzeczypospolita Polska, ponadto przedkłada pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z rejestru karnego państwa obywatelstwa uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.
• Osoba, o której mowa wyżej, składa pracodawcy lub innemu organizatorowi oświadczenie o państwie lub państwach, w których zamieszkiwała w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Rzeczypospolita Polska i państwo obywatelstwa, oraz jednocześnie przedkłada pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z rejestrów karnych tych państw uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi (Załącznik 2).
• Jeżeli prawo państwa, o którym mowa wyżej, nie przewiduje wydawania informacji do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi, przedkłada się informację z rejestru karnego tego państwa.
• W przypadku, gdy prawo państwa, z którego ma być przedłożona informacja, nie przewiduje jej sporządzenia lub w danym państwie nie prowadzi się rejestru karnego, osoba, o której mowa wyżej, składa pracodawcy lub innemu organizatorowi oświadczenie o tym fakcie wraz z oświadczeniem, że nie była prawomocnie skazana w tym państwie za czyny zabronione odpowiadające przestępstwom określonym w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii oraz nie wydano wobec niej innego orzeczenia, w którym stwierdzono, iż dopuściła się takich czynów zabronionych, oraz że nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych
zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad nimi.
• Oświadczenia składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
• Osoba przyjęta na stanowisko związane z pracą z dziećmi musi bezwzględnie podpisać następujące oświadczenia:
• Oświadczenie o zapoznaniu się ze standardami ochrony dzieci i zobowiązaniu do ich przestrzegania (Załącznik 1);
• Oświadczenie o krajach zamieszkania w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Rzeczypospolita Polska (Załącznik 2);
• Oświadczenia zostają włączone do akt osobowych personelu, a w przypadku ich braku dołączone do umowy cywilnoprawnej lub umowy o wolontariacie.
• Brak zgody na podpisanie któregokolwiek dokumentu wymienionego powyżej uniemożliwia nawiązanie z tą osobą jakiegokolwiek stosunku prawnego (zawarcie umowy o pracę/innej).
3. SCHEMATY PROCEDUR INTERWENCJI
1. Przemoc to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw innej osobie, naruszające jej prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody. Ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie osoby krzywdzonej. Nie musi się wiązać z fizycznymi obrażeniami
2. Formy przemocy wobec dziecka
• krzywda/krzywdzenie – każde działanie, które prowadzi do cierpienia fizycznego, psychicznego, moralnego; również bezczynność jednostek, instytucji lub społeczeństwa jako całości w obliczu krzywdy/przemocy.
• przemoc wobec dzieci – wszelkie formy złego traktowania fizycznego i/lub emocjonalnego, wykorzystywania seksualnego, zaniedbania lub niedbałego traktowania, wyzysku komercyjnego lub innego, skutkujące rzeczywistą lub potencjalną szkodą dla zdrowia, przetrwania, rozwoju lub godności dziecka w kontekście relacji odpowiedzialności, zaufania lub siły. Dzieli się powszechnie na pięć podtypów: przemoc fizyczna, znęcanie się emocjonalne/psychiczne, zaniedbanie, narażenie na przemoc w rodzinie, wykorzystywanie seksualne, W kontekście Kościoła katolickiego ważne jest także uznanie przemocy duchowej za dodatkowy podtyp przemocy.
• przemoc fizyczna to przemoc, w wyniku której dziecko doznaje fizycznej krzywdy lub jest nią potencjalnie zagrożone. Krzywda ta następuje w wyniku działania bądź zaniechania działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzialnej za dziecko, lub której dziecko ufa, bądź która ma nad nim władzę. Przemoc fizyczna wobec dziecka może być czynnością powtarzalną lub jednorazową.
• przemoc psychiczna i emocjonalna to przewlekła, niefizyczna, szkodliwa interakcja wobec dziecka, obejmująca zarówno działania, jak i zaniechania. Zaliczamy do niej m.in.: niedostępność emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację z dzieckiem opartą na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpowiednie rozwojowo lub niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, niedostrzeganie lub nieuznawanie indywidualności dziecka i jego granic psychicznych.
• zaniedbywanie dziecka to chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego podstawowych potrzeb fizycznych/psychicznych i/lub nierespektowanie jego podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju. Do zaniedbywania dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zobowiązana do opieki, wychowania i ochrony dziecka.
• narażenie na przemoc w rodzinie – forma psychicznego znęcania się nad dzieckiem, w której dziecko jest obecne – słyszy lub widzi – gdy inny członek rodziny doświadcza przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej albo widzi szkody wyrządzone osobom lub mieniu w wyniku agresywnego zachowania członka rodziny.
• wykorzystywanie seksualne dziecka – wykorzystanie seksualne dziecka to włączanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby (World Health Organization). Obejmuje zachowania z kontaktem fizycznym (w tym
penetracyjne) oraz bez kontaktu fizycznego, może wtedy przybrać formę seksualizacji, robienia zdjęć lub filmów wideo przedstawiających dzieci o charakterze jednoznacznie seksualnym, zmuszania dzieci do oglądania czynności seksualnych lub wzięcia w nich udziału oraz zmuszania lub zmuszania dzieci do uprawiania seksu lub angażowania się w czynności seksualne z innymi dziećmi lub dorosłymi. Obejmuje również wyzyskiwanie seksualne dzieci, czyli czerpanie zysku np. z pornografii lub prostytucji dziecięcej.
• Grooming (wobec dziecka) – zachowania, których celem jest przygotowanie dziecka do wykorzystywania seksualnego. Obejmuje nawiązanie szczególnej relacji z dzieckiem, często również warunkowanie rodziców i innych dorosłych oraz osłabienie ich czujności, aby myśleli, że relacja z dzieckiem jest normalna i pozytywna.
• przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy dziecko doświadcza różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z użyciem technologii komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców. Obejmuje przemoc werbalną (np. przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie), relacyjną (np. wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie innych przeciwko osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie, popychanie, szarpanie), materialną (np. kradzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną (złośliwy SMS lub e-mail, wpis w serwisie społecznościowym, umieszczanie w Internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę), a także przemoc podczas randki ze strony chłopaka/dziewczyny.
• osoba pedofila (pedofil preferencyjny) – osoba o zaburzonej preferencji seksualnej (parafilia). Pedofil preferencyjny na partnera seksualnego zawsze wybierze dziecko.
• pedofilia – rodzaj parafilii (ICD-10 – F65.4; DSM-5 – 302.2). Choroba przewlekła, której nie da się wyleczyć, można ją jedynie dobrze kontrolować. Stan, w którym głównym lub wyłącznym sposobem osiągania satysfakcji seksualnej jest kontakt z dziećmi w okresie przedpokwitaniowym lub we wczesnej fazie pokwitania. Może lecz nie musi wyrazić się w czynach.
• parafilia – zaburzenie preferencji seksualnej. Stan, w którym podniecenie seksualne lub satysfakcja seksualna pojawia się w odniesieniu do jakiegoś niezwykłego bodźca lub zachowania, różniącego się od tych, które są powszechnie uznawane za seksualnie pobudzające i satysfakcjonujące.
• czyn pedofilski – każde zachowanie dorosłego wobec dziecka motywowane seksualnie i służące podnieceniu się oraz zaspokojeniu popędu seksualnego. Można je podzielić na czyny: bezdotykowe i dotykowe.
3. 1. SCHEMAT INTERWENCJI W PRZYPADKU PODEJRZENIA KRZYWDZENIA DZIECKA PRZEZ OSOBY TRZECIE (NP. WOLONTARIUSZE, PRACOWNICY ORGANIZACJI/INSTYTUCJI ORAZ INNE OSOBY, KTÓRE MAJĄ KONTAKT Z DZIECKIEM)
Podejrzewasz, że dziecko:
• doświadcza przemocy z uszczerbkiem na zdrowiu (przemoc z uszczerbkiem na zdrowiu oznacza spowodowanie choroby lub uszkodzenia ciała), wykorzystania seksualnego i/lub zagrożone jest jego życie:
• zadbaj o bezpieczeństwo dziecka i odseparuj je od osoby podejrzanej o krzywdzenie;
• udziel pomocy przedmedycznej, o ile zachodzi taka konieczność;
• wezwij pogotowie ratunkowe, o ile zachodzi taka konieczność;
• zawiadom policję (tel. 112 lub 997);
• odsuń podejrzaną osobę o krzywdzenie od wykonywanych czynności do zakończenia postępowania;
• powiadom Dyrektora placówki.
• doświadcza jednorazowo innej przemocy fizycznej (np. klapsy, popychanie, szturchanie) lub przemocy psychicznej (np. poniżanie, dyskryminacja, ośmieszanie):
• zadbaj o bezpieczeństwo dziecka i odseparuj je od osoby podejrzanej o krzywdzenie;
• odsuń podejrzaną osobę o krzywdzenie od wykonywanych czynności do zakończenia postępowania.
• jest pokrzywdzone innymi typami przestępstw:
• zadbaj o bezpieczeństwo dziecka i odseparuj je od osoby podejrzanej o krzywdzenie;
• poinformuj na piśmie policję lub prokuraturę. Złóż zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa;
• powiadom Dyrektora placówki.
• doświadcza innych niepokojących zachowań (tj. krzyk, niestosowne komentarze):
• zadbaj o bezpieczeństwo dziecka i odseparuj je od osoby podejrzanej o krzywdzenie;
• przeprowadź rozmowę dyscyplinującą, a w przypadku kolejnej kary dyscyplinarnej zastosowanej przez dyrektora zakończ współpracę.
3. 2. SCHEMAT INTERWENCJI W PRZYPADKU PODEJRZENIA KRZYWDZENIA DZIECKA PRZEZ INNE DZIECKO (PRZEMOC RÓWIEŚNICZA)
Podejrzewasz, że dziecko:
• doświadcza ze strony innego dziecka przemocy z uszczerbkiem na zdrowiu, wykorzystania seksualnego i/lub zagrożone jest jego życie:
• zadbaj o bezpieczeństwo dziecka i odseparuj je od osoby podejrzanej o krzywdzenie;
• przeprowadź rozmowę z rodzicami/opiekunami dzieci uwikłanych w przemoc;
• równolegle powiadom sąd rodzinny prowadzący postępowanie opiekuńcze dotyczące dziecka, policję/prokuraturę, wysyłając zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa;
• powiadom Dyrektora placówki.
• doświadcza ze strony innego dziecka jednorazowo innej przemocy fizycznej (np. popychanie, szturchanie), przemocy psychicznej (np. poniżanie, dyskryminacja, ośmieszanie) lub innych niepokojących zachowań (tj. krzyk, niestosowne komentarze):
• zadbaj o bezpieczeństwo dziecka i odseparuj je od osoby podejrzanej o krzywdzenie;
• przeprowadź rozmowę osobno z rodzicami dziecka krzywdzącego i krzywdzonego oraz opracuj działania naprawcze.
3. 3. SCHEMAT INTERWENCJI W PRZYPADKU PODEJRZENIA KRZYWDZENIA DZIECKA PRZEZ RODZICA LUB OPIEKUNA
Podejrzewasz, że dziecko:
• doświadcza przemocy z uszczerbkiem na zdrowiu, wykorzystania seksualnego i/lub zagrożone jest jego życie:
• zadbaj o bezpieczeństwo dziecka i odseparuj je od rodzica/opiekuna podejrzanego o krzywdzenie (zatrzymanie kontaktów i urlopowania);
• zawiadom policję lub prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa oraz poinformuj sąd rodzinny prowadzący postępowanie opiekuńcze dotyczące dziecka; powiadom Dyrektora placówki;
• jest pokrzywdzone innymi typami przestępstw:
• poinformuj na piśmie policję lub prokuraturę. Wyślij zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa;
• powiadom Dyrektora placówki;
• doświadcza jednorazowo innej przemocy fizycznej (np. klapsy, popychanie, szturchanie), przemocy psychicznej (np. poniżanie, dyskryminacja, ośmieszanie) lub innych niepokojących zachowań (tj. krzyk, niestosowne komentarze):
• zadbaj o bezpieczeństwo dziecka;
• przeprowadź rozmowę z rodzicem/opiekunem niekrzywdzącym i powiadom o możliwości wsparcia psychologicznego;
• powiadom sąd rodzinny prowadzący postępowanie opiekuńcze nad dzieckiem (wstrzymaj urlopowanie, wprowadź kontakt pod nadzorem);
• powiadom Dyrektora placówki.
3. 4. W SYTUACJI, KIEDY WYCHOWAWCA/PRACOWNIK OBSŁUGI JEST OFIARĄ PRZEMOCY (ZNIEWAŻENIE, UPOKORZENIE, PRZEKROCZENIE GRANIC FIZYCZNYCH), NALEŻY PODJĄĆ OPISANE NIŻEJ DZIAŁANIA.
• Wychowawca/pracownik obsługi, który jest ofiarą przemocy ze strony wychowanków, nie powinien ukrywać tego faktu.
• Pokrzywdzony przekazuje informację psychologowi/pedagogowi/dyrektorowi placówki o zaistniałym zdarzeniu związanym z agresją wychowanków. Pokrzywdzony wychowawca/pracownik obsługi sporządza notatkę służbową.
• Dyrektor rozmawia z każdym sprawcą przemocy. Każdy wychowanek ponosi indywidualną odpowiedzialność za swoje czyny.
• Dyrektor placówki powiadamia o zdarzeniu: rodziców/opiekunów prawnych, sąd rodzinny.
• Jeśli została naruszona godność wychowawcy/pracownika obsługi i zachodzi podejrzenie, że zostało złamane prawo, dyrektor składa na policji zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.
3. 5. ZASADY SPORZĄDZANIA NOTATKI DOTYCZĄCEJ ZDARZENIA
W sytuacji ujawnienia lub zgłoszenia zdarzenia zagrażającego dobru dziecka pracownik placówki, który ujawnił bądź któremu zgłoszone zostało zdarzenie zagrażające dobru dziecka, sporządza szczegółową notatkę (Załacznik 3) opisującą tę sytuację.
Pracowniku, pamiętaj:
1) Zapisz dokładną datę i godzinę, kiedy incydent został zgłoszony niezwłocznie po otrzymaniu informacji o zdarzeniu, które choćby tylko prawdopodobnie może naruszać prawa dziecka,
2) Podaj imię i nazwisko dziecka, wiek, adres zamieszkania (jeśli jest dostępny), szkołę oraz wszelkie inne istotne informacje:
3) opisz dokładnie to, co zostało zgłoszone, włączając miejsce, czas i wszelkie istotne szczegóły zdarzenia (możesz zacytować zwroty użyte przez dziecko lub inną osobę zawiadamiającą);
4) jeśli istnieją, uwzględnij dane wszelkich świadków incydentu, w tym ich imiona, nazwiska, adresy i numery telefonów kontaktowych. Mogą to być również osoby, którym dziecko wcześniej zgłaszało przemoc;
5) opisz kroki, które podjęto w odpowiedzi na zgłoszenie, w tym komunikację z organami ścigania, rodzicem/rodzicami/opiekunem/opiekunami, działania w celu zapewnienia bezpieczeństwa dziecku itp.;
6) wymień wszelkie instytucje lub osoby, z którymi został nawiązany kontakt w związku z incydentem.
1) Organizowane jest również spotkanie, podczas którego rodzic/opiekun dziecka zostaje poinformowany o sytuacji, co zostaje potwierdzone na druku protokołu ze spotkania (Załącznik 6). Notatka wraz z protokołem przechowywane są w dokumentacji dziecka. Pracownicy placówki
monitorują sytuację oraz działania podjęte przez rodzica/opiekuna.
2) W przypadku informowania przez placówkę organów ścigania (prokuratury, policji) lub innych
instytucji (np. ośrodek pomocy społecznej) kopia pisma jest przechowywana w dokumentacji
dziecka.
• Każde ujawnione lub zgłoszone zdarzenie dyrektor placówki wpisuje do rejestru interwencji (Załącznik 7). W trakcje interwencji informacje w rejestrze są na bieżąco uzupełniane. Rejestr przechowywany jest w odpowiednio zabezpieczonej szafie, do której dostęp ma osoba odpowiedzialna za prowadzenie interwencji oraz dyrektor placówki.
O każdym ujawnionym lub zgłoszonym incydencie lub zdarzeniu zagrażającym dobru dziecka informowany jest organ prowadzący placówkę, tj. diecezja/zgromadzenie oraz delegat/ delegatka diecezjalny/zakonny.
Dokumentację sporządza się w formie dokumentu na papierze i jest ona przechowywana w żelaznej szafie zabezpieczonej zamkiem w pomieszczeniu do którego dostęp ma tylko dyrektor placówki.
3. 6. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU PODEJRZENIA WYKORZYSTANIA SEKSUALNEGO WYCHOWANKA
3. 6. 1. Wykorzystanie seksualne przez innego wychowanka
W sytuacji powzięcia informacji o ewentualnym wykorzystaniu seksualnym wychowanka przez innego wychowanka należy:
I. oddzielić sprawcę od osoby krzywdzonej, zapewniając bezpieczne warunki dla obu stron;
II. jeżeli doszło do wykorzystania seksualnego z udziałem dziecka poniżej 15. roku życia, należy powiadomić prokuraturę adekwatną do miejsca wystąpienia czynu o ewentualnym popełnieniu przestępstwa;
III. nie dopuścić do kontaktu sprawcy z osobą krzywdzoną;
IV. zapewnić opiekę medyczną, psychologiczną i właściwe oddziaływania opiekuńczowychowawcze zarówno dla osoby krzywdzonej, jak i dla sprawcy;
V. powiadomić policję, sąd rodzinny, opiekunów prawnych/rodziców.
3. 6. 2. Wykorzystanie seksualne przez wychowawcę lub innego pracownika placówki
W sytuacji powzięcia informacji o ewentualnym wykorzystaniu seksualnym wychowanka przez wychowawcę lub innego pracownika placówki należy:
I. oddzielić sprawcę od osoby krzywdzonej, zapewniając bezpieczne warunki dla obu stron;
II. przeprowadzić rozmowę wspierającą z wychowankiem (osobą krzywdzoną) w warunkach zapewniających poczucie bezpieczeństwa;
III. odsunąć pracownika od wykonywanych zadań w trybie natychmiastowym, do czasu wyjaśnienia sprawy;
IV. jeżeli doszło do wykorzystania seksualnego z udziałem dziecka poniżej 15. roku życia, należy powiadomić organy ścigania, prokuraturę adekwatną do miejsca wystąpienia czynu o ewentualnym popełnieniu przestępstwa;
V. zapewnić opiekę medyczną, psychologiczną i właściwe oddziaływania opiekuńczowychowawcze dla osoby krzywdzonej;
VI. powiadomić sąd rodzinny, opiekunów prawnych/rodziców.
4. PROCEDURA DOTYCZĄCA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU ŁAMANIA PRAW DZIECKA
Pracownicy placówki w swoim postępowaniu wobec wychowanka i jego rodziców kierują się zasadą niezbywalności ich praw. Ponadto wszyscy pracownicy placówki zobowiązani są do poszanowania praw dziecka poprzez respektowanie zasad wynikających z Polityki Ochrony Praw Dziecka Ośrodka OIKOS oraz obowiązujących aktów prawnych.
I. W przypadku naruszenia praw dziecka przez innego wychowanka, wychowawcę lub innego pracownika placówki, przysługuje dziecku prawo złożenia skargi do swojego wychowawcy, pedagoga, psychologa, dyrektora lub innej osoby zaufanej.
II. Tryb składania skargi w przypadku naruszenia praw dziecka:
III. wychowanek lub osoba mająca wiedzę w zakresie naruszenia lub złamania praw dziecka informuje o tym fakcie wychowawcę danej grupy, w której jest dziecko;
IV. wychowawca informuje o tym fakcie dyrektora placówki;
V. pedagog zapoznaje się z opiniami stron konfliktu; prowadzi mediację pomiędzy stronami w celu wyjaśnienia i zażegnania konfliktu;
VI. wraz z psychologiem, pedagog analizuje problem, z jakim zetknęło się dziecko;
VII. dyrektor przeprowadza rozmowę wyjaśniającą z danym wychowankiem lub pracownikiem (gdy sprawa dotyczy pracownika);
VIII. dyrektor informuje o zaistniałej sytuacji rodziców, opiekunów prawnych danego wychowanka (w przypadku, gdy sprawa dotyczy samych wychowanków, informację o zajściu otrzymują rodzice, opiekunowie prawni obu stron);
IX. wychowanek zostaje objęty pomocą terapeutyczną.
5. PROCEDURY I OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA SKŁADANIE ZAWIADOMIEŃ O PODEJRZENIU POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA NA SZKODĘ DZIECKA, ZAWIADAMIANIE SĄDU RODZINNEGO.
• W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa na szkodę dziecka będącego wychowankiem placówki, pracownik, który powziął takowe podejrzenie, informuje o tym fakcie dyrektora placówki bądź osobę go zastępującą, zgodnie ze wskazaniem, oraz sporządza pisemną notatkę dokumentującą ten fakt. Notatka ( Załącznik 9 ) powinna zawierać wszystkie istotne informacje, w posiadanie których wszedł pracownik, wraz z opisem sytuacji, w której doszło do powzięcia podejrzenia. Notatka przechowywana jest w dokumentacji dziecka, którego dotyczy podejrzenie.
• Dyrektor placówki informuje rodziców/opiekunów o obowiązku zgłoszenia podejrzenia krzywdzenia dziecka do odpowiedniej instytucji (prokuratura/policja/ sąd rodzinny/ośrodek pomocy społecznej). Dyrektor placówki odpowiedzialny jest za sporządzenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, które zostaje przesłane do organów ścigania.
• W przypadku dziecka, które doznaje krzywdzenia w środowisku rodzinnym dyrektor placówki przesyła zawiadomienie do organów ścigania o podejrzeniu doznawania przez wychowanka przemocy domowej.
• W przypadku podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu dziecka przez pracownika placówki dyrektor lub osoba przez niego wskazana informuje zwierzchników Prowincji Św. Franciszka z Asyżu Zakonu Braci Mniejszych - Franciszkanów w Polsce. Dyrektor placówki podejmuje również współpracę z osobą odpowiedzialną za prewencję w prowincji, jeżeli zachodzi taka potrzeba.
6. ZASADY PRZEGLĄDU I AKTUALIZACJI STANDARDÓW
We Franciszkańskim Ośrodku Reintegracji OIKOS co najmniej raz na dwa lata dokonywana jest ocena standardów opracowanych na potrzeby placówki. Do przeprowadzenia monitoringu w placówce zobowiązany jest jej dyrektor, który przeprowadza wśród wszystkich pracowników placówki ankietę monitorującą poziom realizacji standardów ochrony dzieci. Wzór ankiety stanowi Załącznik 4 do niniejszych standardów ochrony dzieci. Opracowanie wyników ankiety zawierające ewentualne wnioski i propozycje zmian w standardach dyrektor omawia z wychowawcami, a następnie dokonuje ewentualnych zmian.
Wyniki ankiety, jak również rekomendacje zmian, dyrektor placówki może omówić z osobą odpowiedzialną za prewencję w Prowincji.7 Kompetencje osób odpowiedzialnych za przygotowanie personelu placówki do stosowania standardów, zasady przygotowania personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności
• W placówce za przygotowanie pracowników do stosowania standardów, za przestrzeganie zasad przygotowania personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności odpowiedzialny jest dyrektor placówki, a podczas jego nieobecności osoba go zastępująca, zgodnie ze wskazaniem. Przy przyjmowaniu do pracy nowego pracownika dyrektor placówki zapoznaje go z obowiązującymi w placówce standardami ochrony dzieci, przeprowadza instruktaż, co dokumentowane jest pisemnym oświadczeniem pracownika o zapoznaniu się z obowiązującymi w placówce standardami i zobowiązaniu do ich stosowania (Załącznik 1). Oświadczenie to wpinane jest do akt osobowych pracownika.
• Personel zatrudniony w placówce (osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, członek organizacji, wolontariusz, stażysta) objęty jest obowiązkowymi szkoleniami z zakresu rozpoznawania symptomów krzywdzenia dzieci oraz procedury reagowania w sytuacji rozpoznania takich symptomów (szkolenie odbywa się minimum raz w roku). Szkoleniem objęci są wszyscy pracownicy placówki, włącznie z pracownikami obsługi oraz administracyjno-biurowymi. Personel placówki finalizuje szkolenie podpisaniem oświadczenia o przejściu instruktażu o przeciwdziałaniu przestępczości na tle seksualnym w szczególności w zakresie rozpoznawania symptomów krzywdzenia dzieci i sposobów reagowania na nie.
• Dyrektor placówki współpracuje z osobą odpowiedzialną za prewencję w diecezji/zgromadzeniu zakonnym. W ramach współpracy istnieje możliwość organizacji spotkań osób odpowiedzialnych za standardy w danej diecezji/zgromadzeniu, organizacji szkoleń, konferencji, warsztatów, a także wsparcie w sytuacjach trudnych, wymagających konsultacji.
8. ZASADY I SPOSÓB UDOSTĘPNIANIA RODZICOM ALBO OPIEKUNOM PRAWNYM LUB FAKTYCZNYM ORAZ DZIECIOM STANDARDÓW DO ZAZNAJOMIENIA SIĘ Z NIMI IICH STOSOWANIA
• W placówce osobą odpowiedzialną za udostępnianie rodzicom/opiekunom oraz dzieciom standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania jest dyrektor placówki, a podczas jego nieobecności osoba go zastępująca, zgodnie ze wskazaniem.
• Przy przyjmowaniu nowego dziecka do placówki rodzicowi/opiekunowi dziecka przedstawiona jest do zapoznania się pełna wersja obowiązujących w placówce standardów, co dokumentowane jest pisemnym oświadczeniem rodzica/opiekuna o zapoznaniu się ze standardami (Załącznik 5). Dodatkowo standardy w pełnej wersji zamieszczone są na stronie internetowej placówki, są wywieszone bądź wyłożone w widocznym miejscu na terenie placówki, a także są udostępniane na życzenie każdej zainteresowanej osobie.
• Dla dzieci objętych opieką placówki przygotowana jest skrócona wersja standardów, która zawiera istotne informacje sformułowane w sposób przystępny dla dzieci. Wersja skrócona jest wywieszona w widocznym miejscu w placówce. Przy przyjmowaniu nowych dzieci do placówki są one zapoznawane z tą wersją standardów. Z zasadami określonymi w standardach bezpośrednio odnoszącymi się do wychowanków są oni na bieżąco zapoznawani w trakcie rozmów indywidualnych, zajęć grupowych oraz zebrań społeczności. Dodatkowo wychowawcy w ramach prowadzonych zajęć będą poruszać kwestie związane m.in. z zasadami bezpiecznego korzystania z Internetu, dobrej i złej tajemnicy, budowania poczucia własnej wartości, stawiania granic, dojrzewania, reakcji na sytuacje zagrażające.
• Pracownicy placówki, w miarę możliwości, organizują spotkania/warsztaty dla rodziców wychowanków, na których przedstawione i omówione zostaną standardy ochrony dzieci, a także inne istotne tematy, m.in. z zakresu rozwoju psychoseksualnego dzieci i młodzieży, bezpiecznych granic, zasad bezpiecznego korzystania z Internetu, rozpoznawania symptomów krzywdzenia.
9. OSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA PRZYJMOWANIE ZGŁOSZEŃ O ZDARZENIACH ZAGRAŻAJĄCYCH DZIECKU I UDZIELENIE MU WSPARCIA
W placówce osobą odpowiedzialną za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających dziecku i udzielenie mu wsparcia jest dyrektor placówki, a podczas jego nieobecności osoba go zastępująca, zgodnie ze wskazaniem. W przypadku, gdy zdarzenie zagrażające dziecku dotyczy kierownika placówki, wychowawca grupy, do której uczęszcza dziecko, bądź inna osoba dorosła zatrudniona w placówce ma obowiązek zgłosić zdarzenie bezpośrednio na policję/do prokuratury/
sądu rodzinnego.
10. ZASADY BEZPIECZNYCH RELACJI MIĘDZY DZIEĆMI
Franciszkański Ośrodek Reintegracji OIKOS jest przestrzenią bez przemocy. Personel placówki został przeszkolony w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania tzw. agresji rówieśniczej, w tym również w postaci cyberprzemocy.
Przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy dziecko doświadcza różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z użyciem technologii komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś przykrości lub krzywdy (intencjonalność), może mieć charakter systematyczny (powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców. Obejmuje przemoc werbalną (np. przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie), relacyjną (np. wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie innych przeciwko osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie, popychanie, szarpanie), materialną (np. kradzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną (złośliwy SMS lub e-mail, wpis w serwisie społecznościowym, umieszczanie w Internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę), a także przemoc podczas randki ze strony chłopaka/dziewczyny.
• cyberprzemoc – wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych – komunikatorów, czatów, stron internetowych, mediów społecznościowych, blogów, SMS-ów, MMS-ów. Może mieć formę wulgarnych wiadomości, obraźliwych komentarzy (hejt, trolling), rozpowszechniania zdjęć ukazujących dziecko w niekorzystnym świetle, zastraszania, śledzenia (cyberstalking), ujawniania tajemnic (outing) itp.
• Personel zna i monitoruje stosowanie zasad bezpiecznych relacji dziecko – dziecko ustalone w placówce.
• Treść zasad bezpiecznych relacji dziecko – dziecko realizujemy na bieżąco z udziałem dzieci i z uwzględnieniem specyfiki placówki oraz potrzeb dzieci w niej przebywających.
• Dzieci uczęszczające do placówki są pouczane przez profesjonalny personel o zasady bezpiecznych relacji dziecko – dziecko w formie dla nich przystępnej uwzględniającej intelektualny i emocjonalny rozwój dziecka.
• W sytuacji, gdy w placówce są dzieci w różnych grupach wiekowych i z różnymi potrzebami, staramy się wypracować wersję zasad dla różnych grup.
• Ewaluacja i weryfikacja zasad bezpiecznych relacji pomiędzy dziećmi odbywa się nie rzadziej niż raz na dwa lata, w tym po każdej sytuacji kryzysowej, jeśli w placówce podjęto interwencję z powodu krzywdzenia rówieśniczego lub z powodu krzywdzenia ze strony osoby trzeciej.
• Zagadnienia, z jakimi zapoznajemy dzieci obejmują:
• zasady komunikacji między dziećmi;
• zakaz stosowania przemocy w jakiejkolwiek formie;
• sposoby rozwiązywania konfliktów (w szczególności mediacje rówieśnicze);
• szacunek dla cudzej własności, prywatności i przestrzeni;
• równe traktowanie, szacunek dla różnorodności, indywidualnej tożsamości
• W przypadku stwierdzenia aktu przemocy rówieśniczej personel placówki wypełnia kartę procedury interwencyjnej (Załącznik 3).
11.ZASADY KORZYSTANIA Z URZĄDZEŃ ELEKTRONICZNYCH Z DOSTĘPEM DO INTERNETU
• W placówce OIKOS podejmowane są wobec dzieci profilaktyczne działania wychowawcze wskazujące sposoby działania, komunikowania i reagowania, które pozwalają uniknąć i zabezpieczyć się przed zagrożeniami wynikającymi z aktywności dziecka w sieci. W trakcie rozmów indywidualnych, zajęć grupowych, zebrań społeczności wychowankom przedstawiane są konsekwencje działań niepożądanych, zasady unikania problemów związanych z korzystaniem z sieci, przedstawiane są skutki podejmowanych aktywności.
• W placówce ustalone są zasady korzystania z urządzeń z dostępem do Internetu określające, jaka aktywność wychowanków w sieci jest dozwolona, a jaka zabroniona. Zasady regulują zakres czasowy jednorazowego korzystania przez danego wychowanka z urządzeń w celach rozrywkowych. Korzystanie przez dzieci z urządzeń elektronicznych z dostępem do Internetu na terenie placówki jest stale nadzorowane i monitorowane przez osoby dorosłe zatrudnione w
placówce, mające bieżący wgląd w treści i materiały, z których wychowanek korzysta, oraz strony internetowe, portale społecznościowe, z którymi się łączy.
• W zasadach korzystania na terenie placówki z urządzeń elektronicznych z dostępem do Internetu nazywane są aktywności dzieci niedozwolone, szkodliwe dla nich, stanowiące zagrożenie, tj. wchodzenie na strony z treściami prezentującymi zachowania przemocowe, agresywne, o charakterze seksualnym, związane z działalnością przestępczą. Zasady te obejmują stały nadzór i monitoring ze strony pracowników placówki nad dziećmi korzystającymi z urządzeń z dostępem do Internetu. W placówce zabronione jest przynoszenie i udostępnianie innym materiałów utrwalonych elektronicznie bądź w innej formie zawierających treści szkodliwe dla dzieci.
• Na komputerach w placówce, do których mają dostęp dzieci, zainstalowane są programy antywirusowe oraz aktywowana jest i odpowiednio skonfigurowana usługa filtrowania szkodliwych treści. Dodatkowo każdorazowo korzystanie przez wychowanków z komputerów z dostępem do Internetu odbywa się pod bezpośrednim nadzorem osoby dorosłej zatrudnionej w placówce, mającej bieżący wgląd w treści i materiały, z których dziecko korzysta, oraz strony internetowe, portale społecznościowe, z którymi się łączy.
• W miarę możliwości osoba odpowiedzialna za Internet w placówce przeprowadza z dziećmi cykliczne warsztaty dotyczące bezpiecznego korzystania z Internetu.
○ Placówka zapewnia stały dostęp do materiałów edukacyjnych na temat bezpiecznego korzystania z Internetu. Znajdują się one przy komputerach, z których możliwy jest swobodny dostęp do sieci.
○ Wychowankowie mogą pobierać pliki tylko pod nadzorem wychowawcy.
○ Wychowawca czuwa nad bezpieczeństwem korzystania z Internetu przez dzieci podczas zajęć. Komputery są tak ustawione, aby wychowawca mógł na bieżąco monitorować treści oglądane przez dzieci i młodzież.
○ W sytuacji korzystania z prywatnych urządzeń wychowawca ma obowiązek kontroli treści oglądanych bądź udostępnianych przez podopiecznych.
○ Internet udostępniany w formie wi-fi jest zabezpieczony hasłem.
○ Korzystanie z Internetu odbywa się z poszanowaniem praw autorskich.
○ Na terenie placówek obowiązuje zakaz stosowania jakichkolwiek form przemocy, w tym cyberprzemocy.
○ Personel placówki ma obowiązek natychmiastowego reagowania na różnego typu niepokojące sygnały dotyczące korzystania z urządzeń mobilnych i komputerów stacjonarnych przez dzieci
a w przypadku naruszenia zasad wypełnia kartę procedury interwencyjnej (Załącznik 3 ).
12. ZASADY USTALANIA PLANU WSPARCIA DZIECKA PO UJAWNIENIU KRZYWDZENIA
• W sytuacji ujawnienia krzywdzenia dziecka, także w formie cyberprzemocy, będącego wychowankiem placówki, wychowawca/ terapeuta odpowiedzialny za pracę z dzieckiem w diagnozie i koncepcji pracy z nim uwzględnia plan wsparcia dziecka po ujawnieniu krzywdzenia. Plan wsparcia omówiony zostaje z dyrektorem placówki. W ramach wsparcia dziecka uwzględnia się możliwość objęcia go oddziaływaniami terapeutycznymi ze strony terapeuty zatrudnionego w
placówce oraz ewentualnego skierowania dziecka do specjalistycznych placówek pomocy dziecku, w tym placówek medycznych, jeżeli istnieje taka potrzeba.
• Plan wsparcia formułowany jest z uwzględnieniem sytuacji zdrowotnej, emocjonalnej, rodzinnej dziecka, na podstawie rozmów z dzieckiem, obserwacji jego zachowania, funkcjonowania w grupie, rozmów z rodzicami, opiekunami prawnymi, nauczycielami oraz innymi osobami w środowisku dziecka mającymi wgląd w jego sytuację życiową.
Przy formułowaniu planu wsparcia dziecka po ujawnieniu krzywdzenia uwzględniamy się jego sytuację rodzinną oraz możliwości współpracy z rodzicami/opiekunami prawnymi dziecka. Plan wsparcia przedstawiony zostaje rodzicom/opiekunom z omówieniem zakresu współpracy przy jego realizacji. W wypadku zaniedbań i braku współpracy ze strony rodziców/opiekunów prawnych w zakresie niezbędnym do poprawy sytuacji dziecka i adekwatnego zaspokajania jego potrzeb, dyrektor placówki składa do sądu rodzinnego wniosek o wgląd w sytuację rodziny.
13. ZASADY OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH DZIECKA (W TYM: ZASADY OCHRONY WIZERUNKU DZIECKA)
§ 1
Dane osobowe dziecka podlegają ochronie na zasadach określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady Europy 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U. UE L 119, s. 1) – dalej RODO.
Pracownik placówki OIKOS ma obowiązek zachowania w tajemnicy danych osobowych, które przetwarza, oraz sposobów ich zabezpieczenia przed nieuprawnionym dostępem. Dane osobowe dziecka są udostępniane wyłącznie osobom i podmiotom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów.
Pracownik placówki jest uprawniony do przetwarzania danych osobowych dziecka i udostępniania ich w ramach wykonywanych czynności zawodowych z tytułu sprawowania bezpośredniej opieki nad dzieckiem.
§ 2
Pracownik placówki nie kontaktuje przedstawicieli mediów z dziećmi oraz nie udostępnia przedstawicielom mediów informacji o dziecku ani jego rodzicach/ opiekunach prawnych.
Pracownik placówki nie udziela informacji dotyczących sprawy dziecka lub jego rodziców/opiekunów mediom, nawet wówczas, gdy jest przeświadczony, że jego wypowiedź nie jest w żaden sposób utrwalana.
Pracownik placówki, w wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach, może wypowiedzieć się w kontakcie z przedstawicielami mediów o sprawie dziecka lub jego opiekuna – po wyrażeniu pisemnej zgody przez opiekuna dziecka.
W celu realizacji materiału medialnego można udostępnić mediom wybrane pomieszczenia placówki. Decyzję w tej sprawie każdorazowo podejmuje dyrektor placówki. Wybrane pomieszczenie placówki, w celu realizacji materiału medialnego, jest utrwalane w taki sposób, by uniemożliwić filmowanie przebywających tam dzieci i innych osób.
§ 3
Pracownik placówki może wykorzystać informacje o dziecku w celach szkoleniowych lub edukacyjnych wyłącznie z zachowaniem anonimowości dziecka oraz w sposób uniemożliwiający jego identyfikację.
14. ZASADY OCHRONY WIZERUNKU DZIECKA
§ 1
Placówka uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych, zapewnia ochronę wizerunku dziecka.
Pracownikowi placówki nie wolno umożliwiać przedstawicielom mediów utrwalania wizerunku dziecka (filmowanie, fotografowanie, nagrywanie głosu dziecka) bez pisemnej zgody rodzica/opiekuna prawnego dziecka.
W celu uzyskania zgody opiekuna dziecka na utrwalanie wizerunku dziecka, pracownik placówki może skontaktować się z opiekunem dziecka i ustalić procedurę uzyskania zgody. Niedopuszczalne jest podanie przedstawicielowi mediów danych kontaktowych do opiekuna dziecka – bez wiedzy i zgody tego opiekuna.
Jeżeli wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości, np. zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza, bez wyraźnego oznakowania (opisu) identyfikującego konkretne dziecko, zgoda opiekunów na utrwalanie wizerunku dziecka nie jest wymagana.
Upublicznienie przez pracownika placówki wizerunku dziecka utrwalonego w jakiejkolwiek formie (fotografia, nagranie audio-wideo) wymaga pisemnej zgody opiekuna prawnego dziecka. Przed utrwaleniem wizerunku dziecka należy dziecko oraz opiekuna poinformować o tym, gdzie będzie umieszczony zarejestrowany wizerunek i w jakim kontekście będzie wykorzystywany (np. umieszczony zostanie na stronie internetowej placówki w celach promocyjnych).
§ 2
Podstawowe wytyczne dotyczące utrwalania wizerunku dziecka (zdjęcia, filmy)
Podczas utrwalania wizerunku dzieci należy obowiązują następujące zasady:
- wszystkie dzieci muszą być ubrane;
- zarejestrowane obrazy powinny się koncentrować na czynnościach wykonywanych przez dzieci i w miarę możliwości przedstawiać grupy dzieci, a nie pojedyncze osoby. W miarę możliwości należy wykorzystywać obrazy pokazujące szeroki przekrój dzieci – chłopców i dziewczęta, dzieci w różnym wieku, o różnych uzdolnieniach, stopniu sprawności. Należy upewnić się, że fotograf lub osoba filmująca nie spędza czasu z dziećmi, ani nie ma do nich dostępu bez nadzoru.
Wszelkie podejrzenia i problemy dotyczące nieodpowiednich wizerunków dzieci należy zgłaszać i rejestrować, podobnie jak inne niepokojące sygnały, dotyczące zagrożenia bezpieczeństwa dzieci.
§ 3
Podstawowe wytyczne dotyczące publikowania wizerunków dzieci
Publikując wizerunek dziecka, przestrzegamy następujących zasad:
- używamy tylko imion dzieci; nie ujawniamy zbyt wielu szczegółów dotyczących dzieci, np. ich miejsca zamieszkania czy zainteresowań;
- pytamy dziecko o zgodę na wykorzystanie jego wizerunku;
- wymagamy uprzedniej zgody rodziców/opiekunów dziecka i informujemy wszystkich zainteresowanych o tym, gdzie i w jaki sposób zamierzamy wykorzystać wizerunek dziecka;
- poprosimy specjalistów o radę w sprawie zamieszczenia obrazów dzieci na stronie internetowej a jeżeli opinia fachowców nakazuje obróbki, dokonujemy jej a produkt finalny umieszczany na serwerze dopiero po uzyskaniu zgodnej opinii.